Coraz więcej osób z roku na rok popada w uzależnienie od alkoholu. Ciągłe życie w stresie, problemy w pracy, szybkie tempo życia – to główne czynniki warunkujące rozwijanie się nałogu. Alkoholizm jest groźny zarówno dla samym alkoholików, jak i dla jego rodziny (współuzależnienie, Dorosłe Dzieci Alkoholików), a także zagraża ogółowi otoczenia danej osoby (np. zaniedbywanie obowiązków w pracy). Tym samym, nałóg prowadzi do dewastacji zarówno zdrowia, jak i funkcjonowania społecznego.
Jedną z cech charakterystycznych uzależnienia jest jego nawracanie. W przypadku alkoholizmu, nawroty choroby pojawiają się nawet w momencie wieloletniego życia w abstynencji.
Czym jest nałóg?
Mianem nałogu określa się nabyty stan zaburzenia fizycznego lub psychicznego, który objawia się poprzez okresowe lub stałe odczuwanie przymusu wykonywania danej czynności, albo spożywania lub zażywania substancji psychoaktywnej. Tym samym, cechą charakterystyczną nałogu jest niekontrolowana potrzeba ciągłego pozyskiwania i spożywania określonej rzeczy. W przypadku braku ciągłości w konsumowaniu kolejnych dawek, powstaje zespół odstawienia. Nałóg można leczyć za pomocą odbywania odwyku, podczas którego stosuje się odtrucie organizmu (detoks).
Uzależniające substancje
Substancje posiadające największe działanie uzależniające są następujące:
- Alkohol,
- Nikotyna,
- Opioidy – niektóre narkotyki, takie jak morfina lub heroina,
- Barbiturany – stosowane w leczeniu bezsenności,
- Poszczególne stereoidy oraz psychotropy (benzodiazepiny)
Jak wygląda mechanizm uzależnienia?
Mechanizmy nałogowe są praktycznie identyczne. Dana osoba coraz częściej sięga po używkę w celu osiągnięcia chwilowej przyjemności. Z upływem czasu przyjemność przemienia się w konieczność. Pomimo szczerych chęci osoba uzależniona nie może przestać korzystać z określonego nałogu. Samodzielnie jest całkowicie bezradna, zaczyna potrzebować specjalistycznej pomocy.
Osoba z uzależnieniem traci całkowicie kontrolę nad swoimi myślami, wyborami, zachowaniem oraz myślami. Wszystko zaczyna tracić sens, a jedyną aktywnością danej osoby jest zaspokojenie potrzeby sięgnięcia po używkę. Osoba z nałogiem bardzo często wypiera swoje problemy, kłamie, oszukuje zarówno innych jak i siebie, racjonalizuje oraz usprawiedliwia swoje zachowanie.
Dlaczego osoba uzależniona wraca do nałogu?
Ze względu na przyjemne odczucia po zażyciu określonej substancji. Sytuacji, które wywołują pokusy jest wiele, a sama chęć konsumpcji może być na tyle silna, że zazwyczaj osoby o słabszej woli ulegają i zapętlają się w swojej chorobie. Rozwiązaniem problemu może być poddanie się terapii oraz leczenia uzależnienia, ponieważ wyposażają one osobę z nałogiem w mechanizmy obronne, wiedzę oraz narzędzia, które pomagają w utrzymaniu kontroli nad swoim zachowaniem. W przeciwnym razie, nawroty uzależnienia będą stale powracać, ponieważ dana osoba nie wie, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach. Dodatkowo, niska samoocena, brak motywacji, słaba wola, chęć odprężenia oraz zapomnienia o problemach powoduje, że osoba z nałogiem będzie szukać rozwiązania swojego problemu w chwilowym zapomnieniu o nim. Po fakcie pojawia się szereg nieprzyjemnych odczuć i emocji, takich jak złość, frustracja, strach, niepewność, obniżenie poczucia własnej wartości, co dodatkowo popycha i tak już silnie uzależnioną osobę do wypicia kolejnego kieliszka, zażycia narkotyku, a nawet sięgnięcia po hazard.
Jedynym rozwiązaniem z powyższego błędnego koła jest zastąpienie nałogu nowym, innym uczuciem dominującym, akceptowalnym społecznie, jak chociażby nowe hobby. Wymaga to jednak pracy, zarówno ze strony samej osoby chorej, jak i terapeutów leczenia uzależnienia. Częstym rozwiązaniem jest również stosowanie terapii awersyjnych, jak w przypadku alkoholizmu – wszywka alkoholowa Skierniewice. Nie mniej jednak, powroty nałogów są powszechne i trudne do przerwania.
Brak motywacji i celu
W terapii najważniejszym punktem jest zrozumienie i dostrzeżenie własnego problemu. Przyznanie się samym przed sobą, że jestem osobą z nałogiem pozwala dalej przepracować
Dla dobra powodzenia terapii uzależnienia, kluczowe jest zrozumienie, jak działają mechanizmy wywołujące dane uzależnienie, a także późniejsze skupienie się na wyjściu z choroby. W tym przypadku konieczne jest opracowanie planu osiągania zamierzonego celu. Czynnikiem determinującym sukces terapii jest podtrzymywanie silnej motywacji Pacjenta – motywacja jest tym wyższa, im danej osobie bardziej zależy na określonej idei, czy też punkcie docelowym. Warunkiem jest to, aby cel sam w sobie nie był abstrakcyjny, a całkowicie realny. W takim przypadku wychodzenie z nałogu będzie całkowicie nieskuteczne, pełne niepowodzeń, nieporozumień oraz rozczarowań, co skutecznie zniechęci do wychodzenia z uzależnienia, wywołując poczucie winy oraz zniechęcenia.
Wątpliwości i strach
Smutną prawdą jest to, że samo wyobrażenie o nowym, idealnym życiu, bez uzależnienia jest zarówno piękne, jak i straszne. To co charakteryzuje osoby z nałogiem alkoholowym lub narkotykowym to całkowicie odmienny system priorytetów. Próbują na siłę się dopasować, albo zupełnie odwrotnie – świadomie i celowo niszczą porządek społeczny. Takie osoby są przerażone oraz, wbrew pozorom, niepewne siebie. Warunkuje to powracanie do nałogów właśnie z powodu obecnego stanu lękowego – strachu przed tym co nieznane, nowe, co czeka je w przyszłości, kiedy wyjdą z uzależnienia – jak będzie traktować ich świat zewnętrzny, jak poradzą sobie w rzeczywistości, o której dawno zapomnieli.
Dodatkowo uczucie niepewności potęguje świadomość nieskończoności procesu leczenia uzależnienia. Wiadomo, że alkoholikiem, czy też narkomanem zostaje się na całe życie, co dodatkowo wywołuje stres oraz silne lęki.
Niewłaściwe rozpoznanie problemu i niezgodność z terapeutą
Występujące uzależnienie jest wynikiem przeżyć, doświadczeń, przebytych etapów w życiu oraz minionych wydarzeń. Pod wpływem stale zmieniającego się świata człowiek zaczął wypierać swoje problemy, czy też sytuacje, które są z pewnych powodów niewygodne lub raniące. Wraz z rozwojem cywilizacji oraz zastępowania relacji z ludźmi cyfrową ich wersją, upośledzone zostały mechanizmy odpowiadające za rozpoznawanie i nazywanie emocji, co dodatkowo pogłębia problem. Ludzie coraz częściej odsuwają swoje problemy na bok, nie szukając wsparcia i pomocy ze strony bliskich osób, licząc na to, że kiedyś rozwiążą się same. W tym samym czasie sięgając po kolejną dawkę alkoholu lub jakiejkolwiek innej substancji psychoaktywnej, która aktywuje w mózgu ośrodek odczuwania przyjemności.
Wyjście z uzależnienia ma sens jedynie wtedy, kiedy dana osoba szczerze otworzy się przed terapeutą i zacznie się z nim komunikować. Tylko w taki sposób można wyciągnąć poprawne wnioski doprowadzające do odnalezienia faktycznej przyczyny rozwoju uzależnienia, co skutecznie zwiększa szansę sukcesu w leczeniu oraz poprawie komfortu i jakości życia. Warto psychoterapię wspierać innymi metodami i formami leczenia.
Należy zaznaczyć, że lista powodów przez które dana osoba sięga po określoną używkę jest długa i uzależniona jest od indywidualnych cech osobniczych konkretnego człowieka.